મોબાઈલમાં આ સેટિંગ કરી દો ચાલુ, કોઈ નહિ કરી શકે તમારા સાથે ફ્રોડ!

આજકાલ મોબાઈલ ફોન તો બધા પાસે છે… પણ તેની સાથે આવે છે ફ્રોડ Call અને Link જેવી નવી મુશ્કેલીઓ! તમે શાંતિથી નાસ્તો કરવા બેઠા હો અને ફોન આવે – હેલો સાહેબ, તમારું ATM કાર્ડ બ્લોક થઈ ગયું છે… એવું સાંભળતાં જ ધબકારા વધી જાય, સાચું ને? – પણ જો તમારી પાસે સાચું જ્ઞાન હોય અને તમારા ફોનમાં કેટલીક કામની Settings ON હોય, તો આવી ફેક Calls કે Links તમારું કશું નહીં બગાડી શકે.

ઘરનાં વડીલ હોય કે નાની બહેન, આજે બધા સ્માર્ટફોન વાપરે છે – પણ બધાને સાવધ રહેતા આવડતું નથી. આ આર્ટિકલમાં આપણે શીખીશું કે Android અને iPhone બંનેમાં કઈ કઈ Settings બદલીને ફ્રોડથી બચી શકાય. બધું સરળ ભાષામાં છે, સ્ક્રીનના બે-ત્રણ ટચમાં તમે તમારા ડેટા અને પૈસાની સુરક્ષા કરી શકો છો. બસ હવે વધુ વાર ન લગાડતા – એકવાર આ આર્ટિકલ આખું વાંચી લો અને તમારા પરિવારને પણ આ સેટિંગ્સ શીખવાડી દો!

શું તમારો ફોન પણ ફ્રોડનાં ટારગેટ પર છે?

ફ્રોડ કોલ કરવાવાળા લોકો અત્યારે એટલા ચાલાક બની ગયા છે કે તમને જાણ પણ નહીં પડે અને તમે તેમનાં જાળમાં ફસાઈ જશો. ક્યારેક કોઈ નવો નંબરથી Call આવે અને કહેવાય કે,
તમારું KYC બંધ થઈ રહ્યું છે, તરત આ Link ખોલો.
અથવા, તમારું બેંક ખાતું સસ્પેન્ડ થવા જઈ રહ્યું છે, અમને OTP આપો.

આવા Call કે Link ઘણા સાચા લાગે છે – પણ એનાં પાછળનો ઈરાદો ખોટો હોય છે. તમારે એ યાદ રાખવું જરૂરી છે કે સાચી બેંક ક્યારેય પણ OTP કે Password ફોન પર નહીં માગે. જો આવી વાત તમારી સાથે બને, તો તરત સાવધ થઈ જવું!

તમારા મોબાઈલમાં કરો આ ખાસ સેટિંગ

તમારો Smartphone છે smart – પણ જો તમારું Setup smart નહીં હોય, તો એ ફોન પણ ફ્રોડ સામે નબળો પડી શકે છે. નીચે બતાવેલી Settings તમારાં Android અને iPhone બંને માટે step-by-step આપેલી છે – જેણે ON કરીને તમે મોટા ભયમાંથી બચી શકો છો.

Android યૂઝર્સ માટે:

1. Caller ID & Spam Protection ON કરો:

આ સેટિંગ આપમેળે ફ્રોડ નંબર પરથી કોલ આવશે તો પહેલા જ બતાવી દેશે અને ક્યારેક તો આવા નંબરથી આવતા Call પણ Block કરી દેશે.

ચાલુ કરવા માટે : Settings > Google > Settings for Google Apps > Caller ID & Spam

2. Google Play Protect ON રાખો:

કોઈ ખરાબ app તમારા મોબાઈલમાં Install કરવાની કોશિશ કરે તો Google Play Protect પહેલા જ એને અટકાવી દેશે.

ચાલુ કરવા માટે : Play Store > Profile Icon > Play Protect > ON

3. Unknown Sources Block કરો:

આ એવુ સેટિંગ છે જેને ઓફ કરવાથી Play Store સિવાય બીજા કોઇપણ પ્રકારે કોઈ પણ એપ Install થશે નહીં. એપથી થતા ફ્રોડ મોટાભાગે આ રીતે થાય છે. તેથી આ સેટિંગને Always OFF રાખો!

સેટિંગ ઓફ કરવા માટે : Settings > Security > Install unknown apps > Allow unknown sources – OFF

4. Accessibility Permission ચેક કરો:

Settings > Accessibility > જો કોઈ Unknown App અહીં Permission માગી રહી હોય તો તરત Remove કરો.

iPhone યૂઝર્સ માટે:

1. Silence Unknown Callers ON કરો:

આ સેટિંગ ચાલુ કરવાથી Unknown Calls સીધા Voice Mailમાં જશે – જેથી તમારા time અને mind બંને બચશે!

સેટિંગ કરવા માટે : Settings > Phone > Silence Unknown Callers

2. Fraudulent Website Warning ON કરો:

આ સેટિંગ ઓન કરવાથી જ્યારે તમે Safari કોઈ dangerous Link ખોલો તો Warning આપી દેશે.

સેટિંગ કરવા માટે : Settings > Safari > Fraudulent Website Warning – ON

3. App Tracking Transparency ON રાખો:

તમારી જાણ પાછળ કોઈ એપ તમારો ડેટા ચોરી ના કરે એ માટે આ setting જરૂરી છે.

સેટિંગ કરવા માટે : Settings > Privacy > Tracking > Allow Apps to Request to Track – OFF

તમારા પર્સનલ ડેટા અને પૈસાનું રાખો ખાસ ધ્યાન

ફોનમાં settings તો ON કરી દીધા, પણ ફક્ત એથી પૂરતું નથી. થોડા બીજા ખાસ પગલાં છે જે તમે લેશો તો તમારું bank account, social media, અને personal data વધુ સુરક્ષિત રહેશે.

1. Strong Password નો ઉપયોગ કરો

• તમારું Facebook, Instagram કે Bank account માટે 123456 કે abc@123 જેવા સરળ password ક્યારેય ન રાખો.
• Minimum 8 characterનો strong password રાખો જેમાં capital letters, numbers અને symbols હોય.
• જરૂર હોય તો Password Manager (જેમ કે Bitwarden કે Google Passwords) નો ઉપયોગ કરો.

2. Two-Factor Authentication (2FA) Always ON રાખો

• તમારું Gmail, Facebook, WhatsApp વગેરેમાં 2FA ON કરો.
• આ સેટિંગ ચાલુ કરવાથી એકવાર તમારો Password લીક થઈ જાય તો પણ કોઈ તમારા એકાઉન્ટમાં લોગીન નહીં કરી શકે.

ઉદાહરણ તરીકે: Gmail > Settings > Security > 2-Step Verification > ON

3. અજાણ્યા Link કે Message આવે તો તેને પહેલા ચેક કરો.

• કોઈપણ અજાણ્યો Link ખોલતા પહેલા પોતાને જ પૂછો:
  આ હકીકતમાં સાચી Website લાગે છે?
• જો Link ખૂબ જ ઘુમાવદાર હોય અથવા એટલું પણ ન કહેવાય કે કઈ Companyની છે – તો આવી લિંક ખોલવી નહીં!
• કોઈ તમારું Paytm બંધ થઈ જશે કે LIC પેમેન્ટ પેન્ડિંગ છે જેવા ભયભર્યા મેસેજ મોકલે છે – તો આવા મેસેજને ignore કરો!

ફ્રોડ Call કે Link આવે ત્યારે શું કરવું?

જ્યારે તમે આ આર્ટિકલ વાંચી રહ્યા હો ત્યારે તમારા મનમાં આવી શકે કે, અરે, આવું તો મારી સાથે થઈ ચુક્યું છે! તો હવે શું?

જો Call આવ્યો હોય તો:

• Call record કરો (જો શક્ય હોય તો)
• કોઈ પણ detail Share ન કરો.
• TrueCaller જેવી Appથી એ નંબર બ્લોક કરો.
• કોઈપણ પ્રકારના OTP ન આપો.

જો Link ખોલી નાખી હોય તો:

• તરત Mobile data બંધ કરો.
• એ app uninstall કરો જે Installed થઈ હોય.
• Google Play Protect Scan કરો (Androidમાં).
• જરૂર હોય તો નજીકના સાયબર પોલીસ સ્ટેશન કે cybercrime.gov.in પર ફરિયાદ કરો.

ઘરડા માબાપ માટે ખાસ સલાહ

ઘણાબધા ફ્રોડ Call એવા લોકોને ટારગેટ કરે છે જેમને મોબાઈલમાં વધારે સમજ નથી પડતી – જેમ કે આપણા માતા-પિતા કે દાદા-દાદી. તમે નીચેના પગલાં લો અને તેમને પણ સુરક્ષિત રાખો:

• તેમના ફોનમાં Caller ID અને Fraud Warning settings ON કરો.
• Regularly ચેક કરો કે કોઈ Unknown App તો Installed નથી?
• તેમને સમજાવો કે OTP કે Bank detail કોઈને પણ ક્યારેય આપવી નહિ – બેંક પૂછે તો પણ નહિ!
• WhatsApp પર આવતા ભયભર્યા મેસેજ વિશે તમને માહિતગાર કરો.

અંતે

ફોન હવે ફક્ત વાતચીત માટે જ નહિ, પણ આપણા જીવન સાથે જોડાયેલો છે – બેંકિંગથી લઈ ઓળખ સુધી બધું એમાં જ છે. થોડી સાવચેતી રાખશો તો તમે કે તમારા પરિવારને ફ્રોડથી બચાવી શકશો.

તો હવે એક કામ કરો – આ લેખ તમારા પરિવારના દરેક સભ્ય સાથે શેર કરો. તમારા પરિવારના બધા જ સભ્યોને આ Settings અને Tips બતાવો – કારણ કે જ્યારે Technology આવે છે હાથમાં, ત્યારે Security હોવી જોઈએ દિલમાં!